Wat is Lipoedeem en welke behandelmogelijkheden zijn er bij uw Clinique?

Lymfe & gezondheid
Voor mensen met lymfoedemen, lipoedeem en aanverwante aandoeningen

Slechts een paar jaar geleden had nog niemand van de term “lipoedeem” gehoord. De laatste tijd berichten de media echter steeds vaker over deze aandoening, die het lichaam van vrouwen ontsiert en zelfs tot depressie kan leiden. Deze aandoening is helaas alleen door middel van een liposuctie effectief te behandelen. Gelukkig is deze ziekte door de aandacht van de onafhankelijk LIPV patiëntenvereniging en de media steeds bekender aan het worden.

Lipoedeem is nog zo onbegrepen en onbekend dat ook huisartsen nog niet goed weten wat de oorzaak is van deze aandoening en hoe het ziekteverloop eruit kan zien. Een effectieve behandeling voor deze groep vrouwen blijft  dan ook vaak uit. Als een vrouw met dikke en pijnlijke benen naar de huisarts gaat, is de kans groot dat hij zegt dat ze te dik is, en moet afvallen. Niet alle huisartsen gelukkig maar een grote groep vraagt zich niet af waarom deze vrouw dikke benen heeft. Een praktijkvoorbeeld: een patiënte met lipoedeem in een vergevorderd stadium komt bij de arts. Hij werpt haar een korte blik toe en zegt: “Hoe groot bent u?” “Een meter drieënvijftig”, antwoordt ze, waarop de arts zegt: “In de breedte zeker?” Dat laat de patiënte niet op zich zitten en zegt: “Dokter, als ik echt zo dik was zou ik me amper nog kunnen bewegen. Ik weet dat ik te zwaar ben, maar ik ben hier voor mijn lipoedeem, en ik zou zo heel graag willen dat u mij daarvoor behandelt.”

Dit is geen verzonnen voorbeeld, maar komt nogal eens voor. Dergelijke scenario’s spelen zich in artsenpraktijken af door onwetendheid. Veel artsen zijn niet goed op de hoogte van de symptomen van lipoedeem, vaak wordt de ziekte pas gediagnosticeerd als deze zich al in een vergevorderd stadium bevindt. Als gevolg hiervan kunnen er ook bijkomende aandoeningen ontstaan. In de helft van alle gevallen duurt het langer dan tien jaar voordat de juiste diagnose gesteld wordt, bij een kwart duurt het zelfs dertig jaar of langer! De getroffen vrouwen gaan jarenlang door een hel voordat ze eindelijk geholpen worden.

Het is een onbegrijpelijke situatie omdat lipoedeem een echte volksziekte aan het worden is. Volgens een onderzoek van het Duitse Marshall en Schwahn-Schreiber vertoont 9,7 procent van alle Duitse vrouwen “matig tot sterke tekenen van lipoedeem rond de bovenbenen/heupen. De conditie is door middel van een echografie te bevestigen.” Oftewel, in Duitsland zijn er meer dan 2,7 miljoen getroffen vrouwen. Volgens Földi is het werkelijke cijfer zelfs 11 procent, wat zou neerkomen op bijna 3,8 miljoen getroffen vrouwen. Helaas in Nederland zijn nog onvoldoende cijfers bekend maar verwacht wordt dat een lijn door te trekken is naar Nederlandse vrouwen.

De eerste en belangrijkste stap voor de oplossing van de problemen waarmee lipoedeempatiëntes mee te kampen hebben, is dat de getroffen vrouwen goed ingelicht worden over hun aandoening en alles wat ermee te maken heeft. Dit stelt de vrouwen ten minste in staat om de juiste medische hulp te zoeken. Daarnaast krijgen ze hierdoor een beter inzicht in hun conditie, en kunnen ze zelfbewuster handelen. Met de juiste kennis hebben ze een weerwoord voor de beledigende opmerkingen professionals en andere mensen. Mensen die onzin uitkramen kan men dan de wind uit de zeilen nemen met een onderbouwd medisch argument. Dit werkt uitermate therapeutisch!

 

Het ziektebeeld “lipoedeem”

Lipoedeem kenmerkt zich door een verstoorde vetverdeling waarvan de oorzaak nog niet bekend is. De aandoening treft beide benen en soms de armen.

Lipoedeem treft vrouwen en treedt nooit voor de puberteit op. Het kan optreden of verergeren door een zwangerschap, de overgangsjaren of een gynaecologische operatie (verwijdering van baarmoeder, eierstokken, eileiders etc.). Hierdoor vermoedt men dat de oorzaak mede bij een verstoorde hormoonhuishouding ligt.

Er zijn echter ook gevallen bekend waarin de aandoening optrad na een algehele anesthesie of een zware stress-situatie (dood van een geliefde, scheiding, zware shock etc.). In zo’n geval gaat men ervan uit dat de vrouw uit verdriet teveel eet, en wordt al snel de “diagnose” emotie-eten gesteld. Vaak heeft lipoedeem een erfelijke oorzaak. Het kan echter ook “spontaan” opduiken, zonder dat het eerder in de familie voorkwam. Het moet benadrukt worden dat slanke vrouwen evenveel risico lopen als extreem zwaarlijvige vrouwen!

 

Stadia lipoedeem

Lipoedeem heeft de neiging om te verergeren. Deze ziekteprogressie is echter sterk individueel afhankelijk en niet voor iedereen te voorspellen. We kunnen de progressie indelen in drie opeenvolgende stadia:

 

Stadium I:
De patiënte krijgt zichtbare O-benen. De huid is glad en gelijkmatig; als deze samengedrukt wordt (pinch-test) toont zich de zogenaamde “sinaasappelhuid”. De onderhuid voelt dan dik en zacht aan, en op sommige plekken (vooral rond de dijen en de knieën) zijn zogenaamde “piepschuimballetjesachtige” structuren voelbaar.

Stadium II:  
De O-benen worden duidelijker zichtbaar. De huid is ruwer en heeft grote putten en knobbels die in grootte kunnen variëren van een walnoot tot een appel. De onderhuid is dik maar nog steeds zacht.

Stadium III:
De onderhuid is sterk verdikt en verhard, en er vormen zich grove vetophopingen aan de binnenkant van de dijen en knieën. Dit kan schuurwonden veroorzaken. Verder kunnen zich vetkwabben vormen die tot over de enkels hangen, en kan de patiënte door langdurige overbelasting van de gewrichten X-benen krijgen.

De diagnose lipoedeem komt meestal tot stand na het onderzoeken van de voorgeschiedenis van de patiënte (anamnese), het aanschouwen (inspectie) en het aftasten (palpatie). Typische kenmerken van lipoedeem zijn:

• Het komt altijd symmetrisch op beide benen voor.
• In een derde van alle gevallen zijn ook de armen getroffen. Op de armen is er dan een soortgelijke vetverdeling als op de benen.
• Voeten en handen zijn nooit getroffen. Het extra vetweefsel komt niet verder dan de enkels en polsen.
• Spontane pijn in de vorm van een dof, opgezwollen gevoel en drukpijnlijke punten in onder- en bovenbenen.
• Het veelvuldig oplopen van hematomen (“blauwe plekken”) zelfs bij zachte botsingen of drukbelasting. Dit komt door broze haarvaten in de huid (“capillaire fragiliteit”).
• Later op de dag kan er sprake zijn van vochtretentie in het vetweefsel, met name bij warm weer of na een lange periode staan of zitten.
• De hoeveelheid vetweefsel kan men niet door een dieet noch door sporten verbranden (“dieetresistentie”). Zelfs extreme vermageringskuren die het bovenlichaam en gezicht er uitgemergeld laten uitzien hebben geen effect op de vet- en vochtophoping.
• Benen en billen zijn niet in proportie met het bovenlichaam. Het maakt hiervoor niet uit of de patiënte slank of zwaarlijvig is! De heupomvang is in ieder geval 1,4 keer groter dan de taille (het “waist-to-hip ratio” is lager dan 0,7).
• Een (voorzichtige!) pinch-test ergens op de getroffen plekken is pijnlijk. Op de buik of rug is dit niet het geval.
• De pijn wordt niet veroorzaakt door uitdijing van het vetweefsel, maar door de vochtretentie. Ook relatief “dunne” lipoedemen kunnen extreme pijn veroorzaken!
• De huid op de getroffen plekken voelt zich hobbelig aan in vergelijking met de huid op buik of rug.
• Bij slanke, sportieve vrouwen wier spieren op het bovenlichaam (vooral op de rug) duidelijk zichtbaar zijn, is de spiermassa op de getroffen plekken door vetweefsel bedekt en dus niet zichtbaar.
• Het lipoedeem heeft een zachte consistentie (uitgezonderd in het derde stadium), en een druk met de vingers laat geen putje achter.
• De bovenbenen voelen koud aan.

Deze punten zijn bijzonder belangrijk bij het onderscheiden van lipoedeem en een extreme lipohypertrofie. Laatstgenoemde kenmerkt zich door enkele soortgelijke symptomen, zoals de symmetrische vetverdeling en het veelvuldig oplopen van hematomen. In tegenstelling tot lipoedeem is lipohypertrofie geen ziekte, maar een bepaald lichaamstype. Men vermoedt echter dat een extreme lipohypertrofie op den duur lipoedeem kan veroorzaken.

Voordat de arts de diagnose lipoedeem kan stellen, moet hij eerst uitsluiten dat het niet om een soortgelijke aandoening gaat; behalve de eerdergenoemde lipohypertrofie kan het ook gaan om:

• Perifere (gynoïde of peervormige) adipositas.
• Goedaardige symmetrische lipomatose (Madelung-syndroom, Launois-Bensaude-syndroom).
• Morbus Dercum (lipomatosis dolorosa Dolorasa). Het is echter moeilijk deze aandoening van lipoedeem te onderscheiden.
• Oedemen die ontstaan door andere oorzaken (fleboedeem etc.).

In de praktijk zien we dat lipoedeem vaak met lymfoedeem verward wordt. Aangezien lymfoedeem niet de kenmerkende symmetrie van lipoedeem heeft, is het onduidelijk waarom dit gebeurt.

Beeldvormende diagnostiek

1. Met een CT- of MRI-scan kan men de precieze locatie en de omvang van de vetophoping in beeld brengen. De kwalitatieve en kwantitatieve eigenschappen komen via een echografie (geluidsgolven) aan het licht. Bij lipoedeem heeft de subcutis vergeleken met de normale onderhuid aanvangs nog een gelijkmatig toegenomen echogeniciteit met echorijke bindweefselbanden. Door toename van interstitieel vocht komen er in een later stadium echoarme plekken bij.  
2. Bij de duplexsonografie met compressie zijn de door de druk veroorzaakte pijn en de hardheid van het weefsel vaak proportioneel aan de omvang van het oedeem.
3. Lipoedemen tonen bij een indirecte lymfografie een depot-injectie met een “vlammenvormig” patroon. De lymfevaten lopen kriskras via niet-verwijde lumen door het gezwollen, onderhuidse weefsel.    

 

De oorzaken van de symptomen van lipoedeem

Orthostatische vochtophopingen: als een lipoedeem goed doorbloed is, komt er door de hoge permeabiliteit veel weefselvocht door de wanden van de bloedcapillairen. Het lymfesysteem reageert hierop door zijn transportcapaciteit drastisch te verhogen. Desondanks kan na lang staan of zitten de vochttoevoer in de loop van de dag toch nog groter zijn dan de afvoer. In dat geval ontstaan oedemen, die door het horizontaal liggen van de benen tijdens het slapen weer krimpen (uitzondering: zie lipo-lymfoedeem).

Een andere reden voor de vochtophopingen zijn de geringe elasticiteit van de huid op de getroffen plekken. De huid levert geen weerstand voor het aanspannen van de spieren, en dus werkt de “spier- en bloedpomp” niet naar behoren. Het bloed zakt in de bloedvaten van de benen en er wordt meer vocht in het omliggende weefsel gefilterd. Daarnaast kan de rekbare huid niet de spanning opbrengen om de weefseldruk te verhogen die de lymfevaten nodig hebben voor de op- en afname van weefselvocht. Ten derde wordt de “veno-arteriële” reflex verstoord, die bij stijging van de bloeddruk in de aders de toevoerende arteriën vernauwt en zo de bloedtoevoer belemmert. Dit alles zorgt ervoor dat het weefsel veel vocht vasthoudt.

Dieetresistentie: “normale” vetcellen (depot- of reservevet) veranderen door toe- of afname van vet van grootte. Als er sprake is van celgroei, spreken we van hypertrofie (overeten). Als de grootte van vetcellen constant blijft maar het aantal toeneemt, is er sprake van een hyperplasie (abnormaal hoge celdeling). Professor Brenner van de medische universiteit van Innsbruck schrijft over lipoedeem: “Histologisch gezien is er sprake van een een hyperplasie van het vetweefsel. Het probleem is dat deze extra vetcellen (hyperplasie) ook vaak in grootte toenemen (hypertrofie). Door de hyperplasie kan men de hoeveelheid vet van het lipoedeem niet reduceren.”

De kern van professor Brenners citaat is dat lipoedeem niets met overgewicht door verkeerde voedingsgewoonten te maken heeft. De getroffen vrouwen kunnen dit citaat het best opschrijven en de volgende keer mee naar de arts nemen. omdat lipoedeem een combinatie van hypertrofie en hyperplasie is, zijn extreme vermageringskuren zinloos. Daarnaast leidt een gebrekkige lymfeafvoer tot vetopslag. Het lipoedeem wordt dan groter, wat wederom tot gevolg heeft dat de lymfeafvoer nog slechter wordt, enzovoort...

Pijn: drukpijn en spontane pijn zijn typisch voor lipoedeem. Een lichte druk op het bovenbeen kan extreem pijnlijk zijn. Een patiënte kan het uitschreeuwen van pijn door een tedere aanraking van de partner. Er zijn gevallen bekend van koppels die uit elkaar gingen omdat de partner niet kon geloven dat zijn aanraking haar pijn deed. De man vatte dit als afwijzing op.

De spontane pijn treedt zonder aanwijsbare oorzaak op. Met tast hierover nog in het duister. Földi vermoedt dat de vochtblokkade in het lipoedeem hiervoor verantwoordelijk is. De uit vetcellen bestaande vetkwabjes (lobuli) van het lipoedeem worden alleen door een tussenschot van spierweefsel (septum) gescheiden. Alleen in het septum bevinden zich initiële lymfevaten die het weefselvocht kunnen opnemen. Het probleem is dat het vocht hier slechts zeer langzaam naartoe druppelt, via de kloofjes tussen de vetcellen. Hierdoor vormt zich een eiwitrijk laagje vocht om de vetcellen en hun bloedcapillairen. Door deze abnormale innerlijke toestand sturen de sensorische zenuwen signalen naar het centraal zenuwstelsel, dat deze als pijn interpreteert. Dokter Reißhauer van de Charité, de grootste universiteitskliniek van Europa, vermoedt dat dit komt doordat de nociceptoren beschadigingen aan het weefsel in pijnsignalen omzetten. Wat de reden ook is, het moge duidelijk zijn dat lipoedeem pijnlijk is.

 

Het lipolymfoedeem

Door de constante belasting raken de lymfevaten in de loop der jaren “uitgeput”, en slinkt hun transportcapaciteit. Het weefselvocht kan niet meer goed afgevoerd worden en er vormen zich eiwitrijke oedemen. Omdat het opgeslagen eiwit het weefsel verhardt (fibrose) leidt dit tot negatieve veranderingen in de lymfevaten. Uiteindelijk ontstaat hierdoor een tweede lymfoedeem, en dan is er sprake van een lipolymfoedeem. Dit is te herkennen aan een zwelling van de wreef en het zichtbaar worden van het teken van Stemmer. Sommige medische auteurs beschouwen het lipolymfoedeem als het vierde stadium van lipoedeem.

 

Neveneffecten van lipoedeem

Psychische belasting: in 1940 schreven de Amerikaanse artsen Allen en Hines voor het eerst over lipoedeem, en dat vrouwen dit als zeer belastend ondervonden. Velen van hen schaamden zich voor hun benen, en sommigen vonden zelfs dat hun dikke benen hun leven ruïneerden. Dit geeft wel aan hoezeer de meeste getroffen vrouwen eronder lijden.

Het hedendaagse schoonheidsideaal is een slank figuur. (Jonge) vrouwen die hiervan afwijken krijgen te maken met gevoelens van schaamte en onzekerheid. Vroeger, toen vrouwen nog lange rokken droegen, konden dikke benen makkelijker verborgen worden. Sinds korte rokken, broeken en strakke jeans het straatbeeld bepalen, hebben vrouwen wier benen niet aan het schoonheidsideaal voldoen het moeilijk.

Veel vrouwen proberen vertwijfeld af te vallen door middel van strenge diëten en intensief sporten. Dat werkt wel, maar niet op de door lipoedeem getroffen plekken! Sterker nog, door het slanke bovenlichaam lijken de benen en billen nog dikker dan voorheen. De vrouwen raken vertwijfeld en voelen zich schuldig omdat ze denken dat ze gefaald hebben. Daarnaast krijgen ze soms te maken met snerende opmerkingen van hun artsen en andere mensen. Verder weigeren zorgverzekeraars noodzakelijke behandelingen als fysiotherapie te vergoeden. Sommige patiëntes kastijden zichzelf regelrecht, en anderen zijn zo gefrustreerd dat ze uit machteloosheid troost in het eten vinden, met alle gevolgen van dien!

Overgewicht, adipositas: lipoedeem en overgewicht zijn twee volkomen verschillende dingen. Het is wel zo dat ze vaak samen voorkomen. De reden hiervoor is dat vele lipoedeempatiëntes proberen door te diëten het vet aan benen en billen kwijt te raken. Helaas gebeurt vaak het tegendeel: naar verloop van tijd worden ze juist dikker. Het lichaam reageert op de afname van calorieën door de voeding efficiënter op te nemen. Als het normale eetpatroon weer hervat wordt, zijn er veel minder calorieën nodig om weer aan te komen. Op den duur werkt elk dieet een gewichtstoename in de hand, en wordt er door het hoge lichaamsgewicht en de gewrichtspijn minder aan sport gedaan. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van gewichtstoename, verergering van gewrichtspijn, gewichtstoename, verergering...

Eetstoornissen: een onderzoek onder 100 lipoedeempatiëntes aan de Schwerpunktpraxis Lipödem Schwarzenbach am Wald (Duitse artsenpraktijk gespecialiseerd in lipoedeem en gerelateerde aandoeningen) door dr. Josef J. Stutz wees het volgende uit: 74 procent lijdt aan chronische eetstoornissen, 12 procent heeft periodieke eetaanvallen, 8 procent lijdt aan boulimie. Na een eetaanval probeert men middels overgeven, uithongering en laxeermiddelen een gewichtstoename te vermijden, om zo de eetstoornis te verbergen. Opmerkelijk is dat 16 procent ook aan anorexia nervosa lijdt, eveneens een psychische eetstoornis. Bijna 15 procent overlijdt aan deze stoornis door hartfalen, infecties of zelfmoord. Zij die overleven lijden soms levenslang aan botverlies (osteoporose), nierfalen of andere langdurige kwalen.
Lichamelijke pijn: hoe ernstig de pijn is die lipoedeem met zich meebrengt blijkt wel uit het genoemde onderzoek van dr. Stutz. Men meette de pijn van de patiëntes op een schaal van 0 (geen pijn) tot 10 (ondraaglijke pijn). Bij 80 procent van de patiëntes lag de pijn bij 5 of hoger, bij 59 procent tussen 7 en 10. Bij 11 procent – dus bij elke negende patiënte – lag de pijn zelfs bij 10.

Psychische pijn: bij de psychische pijn van de patiëntes zijn de verhoudingen nog dramatischer: bij 90 procent lag de pijn bij 5 of hoger, bij 77 procent tussen 7 en 10, en bij 40 procent lag de pijn zelfs bij 9 of 10!

Zelfmoordneigingen: door alle bovenstaande problemen, het langdurige lijden en de ongewisheid of het in de toekomst nog erger wordt, is het niet verwonderlijk dat volgens een onderzoek elke achtste lipoedeempatiënte aangaf minstens één zelfmoordpoging achter de rug te hebben.

Orthopedische en andere aandoeningen: als een lipoedeem verergert vormen zich vetkwabben aan de binnenkant van de dijbenen. Dit kan een verkeerde loophouding tot gevolg hebben en op den duur de gewrichten overbelasten. Artrose in de beengewrichten is een ernstige complicatie van lipoedeem, die uiteindelijk tot arbeidsongeschiktheid of zelfs invaliditeit kan leiden. Vaak moet er een knie- of heupprothese geïmplanteerd worden, waarmee nog steeds de verkeerde loophouding niet gecorrigeerd wordt. Ook lijden vele getroffenen onder ernstige rugklachten, omdat door het grote achterdeel de ruggengraat een onnatuurlijke kromming krijgt. Tot slot raakt door het tegen elkaar schuren van de dijbenen de huid geïrriteerd. Deze klachten komen nog eens bovenop de “normale” pijn die lipoedeem veroorzaakt. Veel patiëntes nemen daarom jarenlang pijnstillers, wat vaak leidt tot verslaving en schade aan zenuwen en/of organen.

 

Behandelingsmogelijkheden

Voor de behandeling van lipoedeem zijn er geen medicijnen. Plastabletten en laxeermiddelen worden dringend afgeraden! Hoewel gebalanceerde voeding en sport kunnen helpen tegen overgewicht, heeft het geen invloed op het lipoedeem. Met een hormoonbehandeling kan een gediagnosticeerde hormonale storing behandeld worden, al vermindert ook dit niet de massa van het lipoedeem. Al met al helpen alleen conservatieve of operatieve methoden, dan wel een combinatie van beide.

Omdat de oorzaak van lipoedeem niet bekend is, kan een behandeling alleen gericht zijn op verbetering van de symptomen. Hoe vroeger de behandeling begint, hoe beter de kans op goede resultaten. Helaas is deze kans vaak verkeken door onwetendheid in de gezondheidszorg (artsen, ziekenhuizen etc.). het wordt zelfs vaak ontkend dat lipoedeem überhaupt een ziekte is.  

Conservatieve behandeling

Ter verbetering en bestrijding van de druk- en spanningspijn alsook ter vermindering van vochtretentie is de Complexe Fysische Ontstuwingstherapie (CFO) in veel gevallen zeer werkzaam. CFO bestaat uit een Manuele Lymfedrainage (ML), compressie- en bewegingstherapie en huidverzorging. Het gaat om een behandeling van twee fasen. Jonge patiëntes hoeven de eerste fase, de ontstuwingsfase, vaak niet te ondergaan.

Bij omvangrijke lipoedemen is tijdens de ontstuwingsfase twee keer per dag 45 tot 60 minuten ML nodig, waarna er een compressief verband aangelegd wordt. Daarna volgt intensieve bewegingstherapie. Deze fase duurt meestal 3 tot 4 weken. Deze behandeling is zeer omslachtig. Gespecialiseerde huidtherapeuten kunnen hier ondersteuning bieden.

Bij de behandeling van het lipoedeem dient de ML voornamelijk om de pijn te verzachten. Voor het terugdringen van het oedeem volgen andere methoden, zoals de compressie. Deze gaat het vormen van weefselvocht tegen en verbetert de afvoer via de venen. Lipoedeem staat in de medicijncatalogus niet als indicatie voor de ML, en daarom schrijven veel artsen geen ML voor aan lipoedeempatiëntes. Mochten de klachten ondanks het consequent dragen van het compressief verband aanhouden, dan kan ML uitkomst bieden.

In het begin is de behandeling van lipoedeem voor iedereen hetzelfde, onafhankelijk van de individuele pijnsituatie. Bij hevige pijn is een graduele behandeling nodig, zeker wat betreft de compressietherapie. Daarvoor is ML absoluut noodzakelijk. Eerst als de pijn grotendeels weg is, kan men de compressie steviger toepassen.

Compressie staat aan de basis van de lipoedeembehandeling. Vaak is compressie de enige optie tegen verergering van de aandoening. Het consequent dragen van de vlakbreikousen is hiervoor absoluut noodzakelijk. Jongere patiëntes willen vaak liever rondbreikousen aangezien deze er eleganter uitzien. In het eerste stadium van lipoedeem kunnen deze nog afdoende zijn. Daarna moet men echter goed in de gaten houden of deze kousen de symptomen nog wel in toom houden. Zo niet, moeten de vlakbreikousen gedragen worden. Het stijvere materiaal vermijdt (mits ze correct aangemeten zijn) dat ze knellen en daardoor de lymfeafvoer blokkeren, waardoor de oedemen en de pijn verergeren.

Hoewel CFO niet zozeer de omvang van de benen vermindert, kan het wel de vochtretentie tot 50 procent reduceren. Veel patiëntes voelen hierdoor minder pijn. CFO moet levenslang worden toegepast, anders vormen de oedemen zich opnieuw.

Operatie

Het door de aandoening toegenomen vetweefsel kan alleen operatief verwijderd worden. Vetafzuiging (liposuctie) werd begin jaren 70 voor het eerst toegepast om ongewenste vetophopingen te verwijderen. De destijds gebruikte methoden waren niet altijd even succesvol, en hadden soms zelfs catastrofale gevolgen. Sindsdien zijn de technieken enorm verbeterd, en inmiddels is liposuctie de meest uitgevoerde schoonheidsoperatie wereldwijd. De kwaliteit van de behandeling ligt tegenwoordig veel hoger, waardoor de ingreep zeer veilig is en slechts minimale risico’s kent. Het kan een effectieve behandeling van lipoedeem zijn, vooropgesteld dat er geen contra-indicatie aanwezig is.

Vandaag de dag wordt liposuctie meestal onder Tumescente Lokale Anesthesie verricht. De risico’s van deze ingreep zijn zo gering dat u voor TLA niet eens meer naar het ziekenhuis hoeft om vet te laten wegzuigen. “Tumescent” komt van het Latijnse woord “tumescere” wat “opzwellen” betekent. TLA begint met het injecteren van grote hoeveelheden (meerdere liters) fysiologische zoutoplossing met een lokaal anestheticum en overige middelen in het vetweefsel, totdat de weg te zuigen plek opgezwollen (tumescent) is.

De tumescent-vloeistof dient niet alleen ter verdoving. Het middel vernauwt de bloedvaten en zorgt ervoor dat er weinig bloedverlies is. Verder scheidt het de vetcellen en maakt het weefsel soepeler. Er ontstaat een soort gel, die met behulp van canules weggezogen wordt. Deze naalden zijn zo dun dat er slechts een zeer kleine injectieplaats nodig is. De wond hoeft niet gehecht te worden, een pleister is voldoende. Omdat de patiënte niet onder narcose is kan ze meewerken aan de ingreep door zich in de ideale positie te draaien.

Tegenwoordig worden vaak botte, dunne zuignaalden gebruikt die in de lengte zeer snel vibreren. Deze zuigen alleen het mengsel van tumescent-vloeistof en vetcellen weg. Bindweefsel, steunvezels, zenuwen, bloed- en lymfevaten worden door hun mechanische traagheid niet meegezogen. Deze weefselbesparende ingreep vermindert de postoperatieve pijn, versnelt het herstel en heeft een esthetischer resultaat tot gevolg.

 

Dr. Don gebruikt bij voorkeur de WAL, of Water-Assisted Liposuction

Bij deze methode worden de weg te zuigen plekken voor de ingreep niet met tumescent-vloeistof ingespoten, maar worden onderhuidse vetcellen door een waterstraal losgeweekt en weggezogen. Een speciale canule sproeit een pulserende, waaiervormige waterstraal met een lokaal anestheticum en andere middelen in het weefsel. Via openingen naast de injectieplaats wordt het water-vetmengsel weggezogen.

Omdat bij de WAL liposuctie het weefsel niet opgezwollen raakt, heeft Dr. Don een goed zicht over de ingreep. Deze techniek verschoont bloed- en lymfevaten, en maakt het mogelijk grotere hoeveelheden vet weg te zuigen met een gelijkmatiger resultaat. Met de WAL is er geen voorbehandeling nodig, en dus ook geen inwerktijd voor een verdoving. Belangrijke opmerking: bij Clinique Dr. Don kan de ingreep onder een lichte sedatie ( “roesje) plaatsvinden.  Bij lipoedeem, waar meestal grote hoeveelheden vet moeten worden weggezogen, wordt de WAL meestal onder lichte sedatie uitgevoerd.

Dr. Don heeft ook nog een interessante variatie op de WAL. Hij voert deze geheel zonder narcose uit door voor de ingreep bij de patiënte een kleine dosis tumescent-vloeistof in te brengen, en deze enige tijd in te laten werken. Dit veroorzaakt geen zwelling van het weg te zuigen gebied en er zijn ook geen hoge doses verdovende middelen nodig. Een ander voordeel is dat de patiënte snel weer op de been is, omdat de tumescent-vloeistof reeds na 24 uur uit het lichaam is. Deze methode is niet voor iedere patiënt geschikt.

Welke methode is voor mij geschikt?
In elk intakegesprek bij Clinique Dr. Don wordt een eerlijk advies over de behandelmogelijkheden gegeven. Want iedere lipoedeem-patiënt is uniek en heeft een ingreep op maat nodig om op het gewenste resultaat uit te kunnen komen.

 

Dr. Don heeft deze resultaten behaald bij diverse patienten echter ieder mens is uniek en de resultaten van de behandeling kunnen afwijken. Belt u voor een kosteloze intake 074-3030250. Dr. Don zal u een eerlijk advies geven.

 

Nog meer over de liposuctie-ingreep

Axiale liposuctie: bij vetafzuiging als schoonheidsoperatie voert de arts de naald kriskras door het weg te zuigen gebied, om een zo gelijkmatig resultaat te behalen. Deze techniek is echter niet geschikt voor het wegzuigen van lipoedeem in de armen en benen. Het zou hoogstens bij de buitenkant van de dijen en de billen aangewend kunnen worden. Alleen daar zou de naald iets van de as mogen afwijken. Deze gebieden zijn wat de anatomie van de lymfevaten betreft niet zo gevoelig als de armen en benen, waar de naald parallel aan de de as van de lymfevaten (“axiaal”) ingevoerd moet worden. Gebeurt dit niet, is de kans groot dat de lymfebanen beschadigd raken waardoor zich zelfs een tweede lipoedeem kan vormen. Zo belandt men van de regen in de drup!

Dr. Don: “Vroeger was er tijdens liposuctie-ingrepen altijd het gevaar van lymfevatenbeschadiging. Met de moderne liposuctiemethoden is dit niet langer het geval. Anatomisch onderzoek na het wegzuigen van vet heeft geen beschadigingen aan de lymfevaten aan het licht gebracht.”

Hoeveel vet maximaal verwijderd kan worden hangt af van individueel onderzoek, de leeftijd van de patiënte, de elasticiteit van haar huid en andere factoren. Dit kan alleen een ervaren chirurg beoordelen. Per ingreep wordt bij patiëntes met een normaal gewicht meestal niet meer dan 4 liter vet per ingreep weggezogen.. Hoe meer vet weggezogen wordt per behandeling, hoe meer het gevaar op allerlei lichamelijke klachten toeneemt. Klachten kunnen echter na elke vorm van liposuctie optreden, ongeacht hoeveel vet er weggezogen wordt. Het is daarom aan te raden om na de ingreep enkele uren in  de Clinique te verblijven en geheel verzorgd te worden. Tevens is de directe nacontrole dan optimaal. Naar gelang de omvang van het lipoedeem zijn er vaak meerdere operaties nodig. Er moet minstens een maand tussen twee ingrepen zitten.

Voor Dr. Don, wordt een succesvolle liposuctie niet gekenmerkt door wat hij weghaalt, maar door dat wat achterblijft (“what you take is not as important as what you leave behind”). Hij doelt daarmee op de “liposculptuur”, het ideaalbeeld van een lichaam. Een goede liposuctie laat geen aangetast vetweefsel achter. Alleen door alle getroffen vetcellen te verwijderen kan de aandoening genezen. Hoe vroeger dit gebeurt – bij voorkeur in het eerste of tweede stadium van het lipoedeem – hoe beter de resultaten.

Na het wegzuigen wordt een stevig, ademend drukkleding aangemeten. De eerste dagen na de ingreep neemt het onderliggende verband de tumescent-vloeistof op. De drukkleding wordt op  maat geadviseerd en hoe deze te dragen zowel dag als nacht .Het dragen van drukkleding leidt uiteindelijk tot nog betere resultaten. De druk van het kleding versnelt het herstel van het beschadigde weefsel en houdt het lichaam in de juiste vorm.

Meestal treden er na de operatie bloeduitstortingen en zwellingen op. Deze verdwijnen weer binnen drie tot vier weken, al kan het soms iets langer duren. Zoals na elke chirurgische ingreep kan ook na een liposuctie een infectie optreden, en het kan zijn dat een wond niet goed geneest. Het risico hiervan is minder dan 2 procent, omdat infecties effectief met antibiotica bestreden dan wel voorkomen kunnen worden. Vroeger had men na een ingreep vaak last van littekens, weefselverharding, putjes of cysten. Deze problemen komen dankzij de hedendaagse behandelmethoden – mits deze goed worden toegepast – amper meer voor.

Kort na de operatie kan een soort spierpijn optreden. Ook kan de huid op de behandelde plekken doof of vreemd aanvoelen, wat veroorzaakt wordt door geïrriteerde zenuwen. Het normale gevoel zal weer terugkeren, al kan dit soms maanden duren. De meeste patiëntes kunnen al een of twee dagen na de ingreep weer hun normale leven hervatten. De nieuwe lichaamscontouren zullen ongeveer een week na de behandeling zichtbaar worden. Het uiteindelijke resultaat zal echter pas na ongeveer een half jaar te zien zijn.

Voor het resultaat op lange termijn is het belangrijk hoe de huid samentrekt (huidretractie). Gedurende de eerste maand na de operatie zal de huid gaan krimpen. Deze retractie verschilt van mens tot mens en is ook afhankelijk van het lichaamsdeel dat behandeld werd. Het is aan te raden de eerste zes weken sauna, zon(nebank), en sport te vermijden. UV-straling kan namelijk pigmentverschuivingen in de huid teweegbrengen die zich als bruine plekken manifesteren.

 

 

Lokale anesthesie of een lichte sedatie?

De WAL is een zeer veilige vorm van liposuctie, die het lichaam relatief weinig belast. Het uitschakelen van de pijnreflex beperkt zich tot het te behandelen gebied.
Een elegante methode is de combinatie van de WAL en een lichte sedatie (“roesje”) een soort semi-narcose, die door een anesthesioloog wordt doorgevoerd. Door deze methode is de patiënte rustig. Dr. Don hoeft niet zelf constant de conditie van de patiënte in het oog te houden en kan zich volledig op de liposuctie concentreren. De anesthesioloog houdt continu de pols, bloeddruk, ademfrequentie, zuurstoftoevoer etc. in het oog en kan de patiënte alsnog onder narcose voeren als de lokale verdoving niet voldoende blijkt.

De risico’s van liposuctie

In principe zijn er aan elke ingreep risico’s verbonden. Als men de contra-indicaties in het oog houdt, en de – tegenwoordig zeer veilige – procedure volgens alle geldende regels uitvoert, zijn deze risico’s zeer gering.

Absolute contra-indicaties: een overdreven verwachtingspatroon van (mogelijk psychisch belaste) patiëntes, allergieën tegen stoffen in het lokale anestheticum, ernstige hart- en longaandoeningen, lever- en nierschade alsook een sterke neiging tot kramp. Verder is een liposuctie af te raden bij een chronisch lymfoedeem.

Relatieve contra-indicaties zijn bloedverdunners zoals aspirine, acetylsalicylzuur, fenprocoumon etc. Verder: tromboseklachten, ernstige algemene klachten en een gegeneraliseerde adipositas. Liposuctie is ook niet aan te raden bij oudere patiënten met een lossere huid. Mochten er spataderen aanwezig zijn, dienen deze een half jaar voor de liposuctie verwijderd te worden. Bij een zwaar beschadigd venensysteem, in het bijzonder bij een diepe veneuze trombose, is een liposuctie van de benen af te raden. De leeftijd van de patiënte is niet zozeer van belang. Het gaat voornamelijk om de medische voorgeschiedenis en de huidige conditie (algemene toestand, conditie van de huid, etc.).

De langetermijneffecten van liposuctie

Omdat de oorzaak van lipoedeem niet bekend is, kan niemand met absolute zekerheid zeggen dat het na operatieve verwijdering niet ooit terugkeert. Dit is het voornaamste argument van tegenstanders van liposuctie. De uitkomst van meerdere onderzoeken bij patiëntes van verschillende leeftijden was dat een verwijderd lipoedeem voorgoed weg is.

Veruit de meeste vrouwen die hun lipoedeem hebben laten weghalen, hebben hier langdurig profijt van. Hoe vroeger de behandeling begint, hoe groter de kans op succes; dan krijgen de typische neveneffecten van de aandoening minder tijd om zich te manifesteren. Uiteindelijk ziet het lichaam er dan na de procedure ook beter uit. Hoe erger het lipoedeem, hoe meer de behandelde vrouwen het nut van de liposuctie op waarde wisten te schatten. De vrouwen in een vergevorderd stadium hadden immers het meest te lijden. Een normaal geproportioneerd lichaam gaf ze de levenskwaliteit terug die ze jarenlang hadden moeten missen. Ze hadden niet langer last van vochtretentie, hematomen of pijn bij het bewegen.  

Lipoedeempatiëntes willen de liposuctie vooral om hun lichamelijke klachten te verminderen en voor een mooier uiterlijk. Dat is natuurlijk begrijpelijk. Er is echter ook nog het orthopedische aspect van lipoedeem. Dit wordt niet alleen door de patiëntes, maar ook door de belastingbetaler volledig buiten beschouwing gelaten. De liposuctie kan, vooral als deze aan de binnenkant van de dijen toegepast wordt, de houding van de beenassen corrigeren en schade aan de gewrichten verhinderen. Zodra zorgverzekeraars eindelijk doorkrijgen dat een knie- of heupprothese veel duurder is dan een liposuctie kunnen ze veel kosten besparen. Een groot deel van deze 400.000 operaties wordt immers uitgevoerd om door lipoedeem veroorzaakte gewrichtsproblemen in de benen te verhelpen.

Liposuctie bij lipoedeem, ja of nee?

Voor veel vrouwen met lipoedeem is dit een bijna existentiële vraag. Ze lijden onder hun aandoening, zowel lichamelijk als psychisch, maar zijn ook bang voor een operatie waarvan ze de gevolgen niet kennen. Als ze informatie proberen in te winnen over de procedure, horen ze veel verschillende en zelfs tegenstrijdige dingen. Daarom zullen wij hier proberen om dit dilemma stap voor stap, onomwonden te behandelen.

Als een aandoening conservatief of operatief te behandelen is, dient de conservatieve behandeling de voorkeur te krijgen. Deze optie is niet-invasief en de methoden kunnen eventueel teruggedraaid worden. Als er geen succes geboekt wordt, kan altijd nog een operatie overwogen worden. Als bijvoorbeeld CFO de conditie dusdanig verbetert dat met de klachten te leven valt, hoeft men niet onder het mes.

Als de psychische belasting door het disproportionele lichaam en de daarbij komende moeilijkheden in sociale situaties ondraaglijk wordt, staat men voor de keus: psychotherapie of liposuctie? Als de psychologische behandeling aanslaat, is liposuctie niet nodig. Als CFO en psychotherapie allebei geen baat hebben, is liposuctie de laatste optie. Dan rijst ook de vraag: hoe kan men het bekostigen?

 

Kosten van liposuctie

De liposuctie van het lipoedeem is een zeer speciale en tijdrovende procedure. De hele behandeling kan tussen 2 en 7 uur in beslag nemen, in sommige gevallen zelfs nog langer. De kosten verschillen van arts tot arts en zijn afhankelijk van de precieze behandeling. Over het algemeen liggen de kosten tussen de 2.500 en 8000 euro per ingreep. De verzekeraars en het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) vergoeden de ingreep niet, of hoogst zelden. Volgens hen is lipoedeem nog steeds een aandoening die te wijten is aan overgewicht.

Prijzen Clinique Dr. Don

Voor prijzen kijkt u op onze prijslijst. Na  het intakegesprek krijgt u een offerte die u in alle rust kunt doornemen en bespreken.
U kunt altijd bellen met het lipoedeem-team in Hengelo of Amsterdam voor meer informatie 074-3030250 of 020-8950455. Wilt u een gratis en informatieve intake reserveren bij Dr. Don? Dat kan ook, u belt dan met 074-3030250.